İncir Nasıl Oluşur? İncir Aslında Ne? İncirde Arı Mı Var?

İncir tüketirken aslında ne yiyoruz? Isırırken çıkan o çıtırtı sesinin sebebi ne? İncirde arı olduğu doğru mu? Bu soru işaretleri, yerini birazdan şaşkınlığa bırakacak… Binbir faydasıyla vücuda, iştah kabartan görüntüsüyle ve eşsiz tadıyla her damak zevkine hitap eden inciri yakından tanımaya hazır mısınız? Tüm incir ağaçları, yukarıda sözünü ettiğimiz yaban arılarının sayesinde meydana gelir, büyüyüp gelişir. Bu arılar dişi, siyah, minik böceklerdir. ‘Agaonidae’ ailesine mensuptur. Anadolu incirinin yanı sıra takriben 800 incir türünden (Latince: Ficus sp.) söz etmek mümkündür. Bunların her biri, döllenmek için incir yaban arılarına ihtiyaç duyar. Kimi ağaçlar bir tane yaban arısıyla döllenirken, kimilerinde ise döllenme için birkaç yaban arısına gerek vardır. İncir oluşumu nasıl gerçekleşir? sorusuna yanıt olan önemli bir açıklamayı da paylaşmak istiyoruz. Hawaii Üniversitesi bünyesinde araştırma asistanı olarak görev yapan Jared Bernard, bir süre evvel The Conversation’da yayımlanmış olan makalesinde şunları söylüyor: ‘’Bütün incir ağaçları özel bir aroma yayar. Bunların hepsi farklı incir yaban arılarını çekme özelliğine sahiptir. Bu kokuyu duyan arı, aromayı takip ederek incir ağacına ulaşır. Ağaca girmek için küçücük bir açıklıktan geçmek durumundadır. Bu, mikroskobik boyutta bir anahtar deliği olarak da tanımlanabilir.’’ Olgunlaşmamış haldeki incirin içerisine giren incir arısı, buraya yumurtalarını bırakır. Polenler ise çiçekleri tozlaştırır. Böylelikle tohumlar oluşur. Her çiçeğin ürettiği meyve tek tohumludur. Başka bir ifade ile, incir aslında ne? Şeklindeki soruya, “çok sayıda meyveden oluşan tek bir meyve” diye cevap verebiliriz. İncir yaban arısı yalnızca birkaç gün hayatta kalır. Polenleriyse, doğduğu yerden alıp uzak bölgelerdeki ağaçlara taşır. Bu da incir ağaçlarının ormanlarda kümelenmesini engeller, boş alanlarda da gelişmesine imkân tanır. Evet. İncir yerken vaktinde incir arısı olan bir şeyi de yemiş oluyoruz. İnanması güç ama, yediğimiz incirlerin hepsinde ölü bir arı saklı diyebiliriz. Zira onlar olmadan incir oluşması mümkün değildir. Dişi yaban arıları canı pahasına bizim incir yiyebilmemiz için çalışan hayvanlar… Şöyle ki; erkek incire giren dişi arı, vazifesini başarıyla tamamladıktan sonra incirin içerisinde ölür. Yaban arısının geriye bıraktığı kalıntılar, ‘Ficin’ adı verilen bir kimyasal tarafından yok edilir. Bunu biraz daha detaylandıracak olursak: İncirler içeriye doğru açan bir çiçek türüdür. Öteki meyve ağaçları gibi bir büyüme evresinden geçmez. Bu yüzden iç ortamda polenleşmesi gerekir. İncir çiçekleri armut şeklindeki bir koza içerisinde açıp olgunlaşır. Böylece yediğimiz incir meyvesi ortaya çıkar. Kapalı büyüyen incirin polenleşmesi kendi kendine değil, incir yaban arıları sayesindedir. İncirin genetik malzemesi, dişi arılar tarafından yayılır. Başka bir deyişle, neslinin devamı bu arılar sayesinde sağlanır. İncir arısı da hayatını devam ettirebilmek için incire muhtaçtır. Zira larvaları incirin içerisine bırakır. Bu ilişki, ‘mutualizm’ olarak adlandırılır. Erkek incir, dişi incir arısının yumurtalarını muhafaza edebilecek bir yapıdadır. Arının anteni ve kanatları incirin ufak aralığından içeriye girdiği esnada kopar. Bu nedenle arı bir daha dışarı çıkamaz. Bundan sonra da yaşam döngüsünü sürdürme görevini yavru arılar devralacaktır. Erkek yavru arı kanatsız doğar. Çünkü görevi kız kardeşi ile çiftleşip dışarıya doğru bir tünel kazabilmektir. Dişi yavru tünelden dışarıya çıkar ve polenleri de yanında götürür. Fakat incir arısı dişi incirin içine girerse, üreyebilmesi için gerekli koşulları bulamaz. Anteni ve kanatları olmadığı için dışarı çıkmayı da başramaz. Bundan dolayı içeride hayatını kaybeder. Fakat bu gerekli bir durumdur. Zira incir polenleri ancak böyle dağıtılabilir.