DEPREMDEN DE BETER!..

Ekonomistler  depremin “Türk ekonomisine maliyeti” konusunda pek anlaşamadılar. Goldman Sachs’ın etkisi büyük olmaz” cevabı dışında en “insaflı” tahmini, 25 milyar dolarla JPMorgan yaptı. Türk milletini canevinden vuran korkunç depremden arda kalanları toplamaya başlıyoruz artık; önümüzdeki günlerde dozer kepçelerine enkazın taşı toprağıyla birlikte sevdiklerimizin cansız bedenleri de takılacak; yüreğimiz bir daha, bir daha kanayacak… Birkaç mucize daha olur mu? Belki… Sonra, zaman gelip silecek bütün geçmişi, döneceğiz bugüne…   Depremin faturası konuşulmaya başlandı bile… Dünya ekonomistlerinin bu konuda yaptığı ilk hesaplar ürkütücü… 13,4 milyon insanın yaşadığı 10 ili, neredeyse yeniden inşa edeceğiz. TÜİK’e göre, 10 ilden oluşan bölgenin GSYH içindeki payı %9.3. “Oralar”ın tarımdaki payı %14.3, sanayideki payı ise %11.2. TÜRKKONFED: “Hasar, 84 milyar doları geçer” İş örgütü Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) raporunda şöyle deniliyor: “Deprem, 70,75 milyar dolar konut zararı, 10,4 milyar doları milli gelir kaybı ve 2,91 milyar doları işgünü kaybı olmak üzere 84,06 milyar dolarlık hasara neden olabilir.” JPMorgan, 25 milyar dolar hasar bekliyor ABD yatırım bankası JPMorgan, depremlerin bina ve altyapıya verdiği doğrudan hasarın, GSYH’nin %2,5’i, yani 25 milyar dolar seviyesinde olacağını tahmin ediyor. JPMorgan ekonomisti Fatih Açelik, bankanın müşterilerine, “Türkiye’deki depremin önemli ekonomik sonuçları olacak” notunu gönderdiğini açıklıyor. Goldman Sachs: “Etkisi büyük olmaz“ Goldman Sachs ekonomistleri ise depremlerin Türkiye üzerindeki hasarının belirlenmesi için henüz erken olduğunu ancak önceki depremlerden elde edilen bulgulara bakıldığında bu etkinin şaşırtıcı derecede küçük olabileceğini söylüyorlar. Clemens Grafe ve Başak Edizgil’in değerlendirmeleri şöyle: “1999 depreminin GSYH'daki payı, şimdikinden  üç katından daha büyük bir bölgeyi etkilemişti. Bir akademik çalışma, o depremin maliyetinin GSYH'nin %1,2'sine tekabül ettiğini ortaya koyuyor, Bu sonuçlar ve bölgenin büyümedeki payı dikkate alındığında, son depremin GSYH'ye maliyeti %1'in oldukça altında kalabilir.” Sardis Research tahmini: 25-35 milyar dolar… Sardis Research Danışmanlık kurucusu stratejist Evren Kırıkoğlu’nun tahmini, “depremin maliyeti 25-35 milyar doları bulur” şeklinde… Raporda, 2023 büyümesinden 8 milyar dolarlık kayıp öngörülüyor. Ayrıca kamunun masrafları ve TOKİ’nin inşaat maliyetine bağlı olarak 17-27 milyar dolarlık “hasar yerine koyma maliyeti” tahmin ediliyor. Böylece, toplam maliyet 25-35 milyar dolar olabilir” deniliyor. Raporda, deprem sonrası toparlanma nedeniyle, önümüzdeki yıllarda büyümenin normalden  yukarıya gitmesi halinde maliyetin bir kısmının geri kazanılabileceği belirtiliyor.  Reuters ekonomistleri kötümser… Reuters’ın, tahminlerine başvurduğu üç ekonomist depremin Türkiye’ye maliyetinin 50 milyar dolar olabileceğini söylüyor. Bir yetkili, “maliyet, 50 milyar dolar civarını bulacak gibi gözüküyor ancak bunun birçok yan etkisini de hesaba katmak lazım” dedi. “Milyarlarca liralık hasar ortaya çıkacak” diyen üst düzey bir yetkili Reuters’a verdiği bilgide, “Bütçede öngörülen bazı yatırım kaynakları bu bölgelerde kullanılacak. Burada milli gelir açısından milyarlarca dolar belki de bir maliyet ortaya çıkacak. Bunun tam çerçevesinin belirlenmesi zaman alacak elbette ama bu yıl öngörülen büyümeden en az %1-2 puanlık düşüş beklemek mümkün” diyor.