İzmirli, depremi erken öğrenecek

İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi, Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi’nde geliştirilen bir sistem, depremi önceden haber verecek. Prof. Dr Hasan Sözbilir, kısaca “DEUSİS” diye anılan Deprem Erken Uyarı Sistemi’nin, kırılan faydan gelen sinyali, sarsıntıyı hissetmeden 10-20 saniye önce bildireceğini söyledi. Üniversite’de, bu çalışmaya iki yıl önce başlandığını; projeye jeoloji, jeofizik, inşaat, bilgisayar ve elektronik mühendisliği akademisyenlerinin birlikte emek verdiğini söyleyen Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü, Prof.Dr. Hasan Sözbilir, şöyle devam etti: Yerin dibini gece gündüz dinliyorlar “Sistem, şubat sonunda test aşamasına girecek. Akademisyenler, altı ay boyunca, 12 farklı noktada, 24 saat yerin altını dinleyecek. DEUSİS, bizi fay kırıldığı anda, sarsıntı hissedilmeden 10-15-20 saniye önce uyaracak. Zaman aralığı, sismik kaynaktan uzaklığa göre değişebilecek. Hem sistemi geliştirip hem de yazılımını oluşturmaya çalışıyoruz. Bu alanda, pek çok ülkede üretilen çeşitli aletler var ama biz yerli bir ürün geliştirmek istiyoruz. Depremin hareketini ölçen üç cihazı birlikte kullanıyoruz. Deprem olduğu anda bunu algılayan cihaz, sinyal gönderecek, biz de sinyali bir yazılımla sayısal parametreye dönüştüreceğiz.” Prof.Dr. Hasan Sözbilir, “Sistemden, örneğin 5 ve üzeri büyüklükte deprem olursa bizi uyarmasını isteyebiliriz. Sinyal geldiği anda doğalgazı, metrodaki ve fabrikalardaki elektriği keseriz. Böylece çıkacak yangınlar önlenir, depremin zararı azaltılır. Mekanizma için AFAD’la protokol yaptık. Durumu, anında kendilerine bildireceğiz, onlar da halkı bilgilendirecek. Yani bir iletişim ağı birlikte işleyecek. Sistem, altı ay sonra İzmir’de çalışır hale gelir” bilgisini verdi. Hava durumu gibi… “Asıl hedefimiz, depremi olmadan önce bilebilmektir. Bütün bilim insanları bunun için çabalıyor. Nasıl ki, hava durumunu 15 gün önceden tahmin edebiliyorsak, nerede, kaç büyüklüğünde deprem olacağını da haftalar öncesinden söyleyebileceğiz; bunu yapacak gücümüz var. Çünkü biliyoruz ki, deprem olmadan önce yerde, suda ve havada belli değişimler gerçekleşiyor. Bunları ölçen sensör sistemi geliştirebiliriz” diyen Prof Sözbilir, sözlerini şöyle sürdürdü: “Sistem, 100 kilometre uzaklıktaki fay kırıldığında algılayabiliyor. “Biz bunu İzmir için yapıyoruz ama sismik değeri yüksek her ilde kullanılabilir. Türkiye’de sadece İstanbul’da deprem erken uyarı sistemi var. Marmara Denizi’ndeki bir fay kırılırsa görülecek zarar üzerinden çalışma yürütülüyor. Fay ile İstanbul arasındaki mesafe kısa olduğu için yaklaşık 8-9 saniye vakit olacak.”  Ekipte kimler var? Dokuz Eylül Üniversitesi’nde kurulan DEUSİS adlı sistemin geliştirilmesinde Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Prof. Dr. Recep Alp Kut, Prof. Dr. Özgür Özçelik, Prof. Dr. Doğan Kalafat, Prof. Dr. Ali Pınar, Dr. Öğr. Üyesi Özgür Tamer, Doç. Dr. Mehmet Utku, Dr. Öğr. Üyesi Yunus Doğan, Dr. Öğr. Üyesi Reyat Yılmaz, Öğr. Gör. Dr. Özkan Cevdet Özdağ, Arş. Gör. Dr. Mustafa Softa, Öğr. Gör. Semih Eski, Dr. Recep Çakır ve lisans öğrencisi Kübra Sağır yer alıyor.